بررسی وضعیت مرتع با استفاده از مدل سلامت مرتع (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی سوباتان تالش-استان گیلان)

برای اعمال مدیریت صحیح و اصولی در مراتع بایستی منابع موجود در آن دقیقا ارزیابی شوند تا بتوان از اطلاعات به­دست آمده در برنامه­ریزی­های میان‌مدت و بلندمدت استفاده کرد. مطالعه کیفی سلامت مرتع، ابزار مناسبی برای بررسی وضعیت مرتع توسط مرتعداران و مدیران مرتع است. بنابراین، در این مطالعه کارایی روش سلامت مرتع در مراتع ییلاقی منطقه سوباتان شهرستان تالش با اقلیم مرطوب سرد مورد ارزیابی قرار گرفت. به‌منظور بررسی تغییرات ویژگی‌های سلامت مرتع در منطقه سوباتان سه نوع مدیریت شامل؛ منطقه مرجع، قرق بلندمدت (10 سال) و چرای سنگین انتخاب شد. سپس ویژگی‌های پایداری خاک و رویشگاه، عملکرد هیدرولوژیک و سلامت موجودات زنده اکوسیستم‌های مرتعی توسط شاخص‌های 17 گانه سلامت مرتع تعیین شدند. بعد از امتیازدهی شاخص‌های تعیین‌شده، رتبه هر یک از شاخص‌های سلامت مرتع مشخص شد. نتایج نشان داد که در رویشگاه قرق بلندمدت، پایداری خاک و رویشگاه، عملکرد هیدرولوژیک و سلامت موجودات زنده ­در طبقه­ متعادل قرار دارند. اما با افزایش شدت چرا در منطقه چرای سنگین ویژگی­های مورد مطالعه در مقایسه با منطقه مرجع در طبقه حاد قرار گرفتند. به‌طورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که مدل سلامت مرتع می‌تواند در مراتع ییلاقی سوباتان با شرایط اکولوژیکی تقریباً مشابه و سه نوع مدیریت مختلف، ارزیابی متفاوتی را ارائه می‌دهد. این امر نشان می‌دهد که این روش قادر به تشریح اختلاف‌ها و تفاوت‌های موجود در این سه نوع مدیریت می‌باشد. همچنین از بین شاخص­های سلامت مرتع، شاخص‌های مربوط به ویژگی سلامت موجودات زنده، بیشترین تأثیر و شاخص شیار، فرسایش بادی، الگوی جریان آب و خندق کمترین تأثیر را بر روی سلامت مرتع داشتند. بر اساس نتایج حاصل از روش سلامت مرتع در تفسیر وضعیت مرتع، می‌توان تصمیم مدیریتی مناسب مانند اعمال سیستم‌های چرایی و پیشنهاد روش‌های احیایی (از قبیل بذرپاشی) برای این مناطق و مناطق مشابه برای جلوگیری از روند تخریب، پیشنهاد کرد.